درماتیت کف پا (Footpad Dermatitis) که به اختصار FPD نیز نامیده می‌شود، یکی از مشکلات رایج در پرورش طیور است که عمدتاً در طیور گوشتی و بوقلمون‌ها مشاهده می‌شود. این بیماری با ایجاد ضایعات نکروتیک در ناحیه کف پا و گاهی مفاصل همراه است.

در مراحل اولیه، تغییرات خفیفی مانند اروزیون‌های کوچک و رنگ‌پریدگی پوست مشاهده می‌شود؛ اما در صورت عدم کنترل، می‌تواند به زخم‌های دردناک و عمیق تبدیل شود که نه‌تنها سلامت طیور را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه به کاهش بهره‌وری و کیفیت گوشت منجر می‌شود.

پیشگیری از این بیماری در صنعت طیور اهمیت بالایی دارد زیرا درمان آن اغلب پیچیده و پرهزینه است. در ادامه این موضوع از وب سایت نغمه تورنگ طلایی، عوامل مؤثر در بروز این بیماری و راهکارهای پیشگیری و کنترل آن را به‌تفصیل بررسی خواهیم کرد.

علت درماتیت پا در طیور

درماتیت کف پا یکی از مشکلات شایع در پرورش طیور است که می‌تواند از مراحل ابتدایی زندگی جوجه‌ها آغاز شود و تا انتهای دوره پرورش ادامه یابد. این بیماری ناشی از عوامل متعددی است که مستقیماً یا غیرمستقیم بر وضعیت بستر و سلامت پاهای طیور اثر می‌گذارند. در ادامه، هر یک از این عوامل با جزئیات بیشتری بررسی شده‌اند:

1. بستر نامناسب و مرطوب

بستر مناسب یکی از عوامل حیاتی در حفظ سلامت طیور است. وقتی بستر خیس یا مرطوب باشد، محیطی ایده‌آل برای رشد باکتری‌ها، قارچ‌ها، و سایر میکروارگانیسم‌های مضر ایجاد می‌شود. این عوامل، همراه با تجمع آمونیاک ناشی از تجزیه فضولات، باعث آسیب‌دیدگی پوست کف پا می‌شوند.

2. عوامل محیطی

محیط پرورش نقش مهمی در ایجاد یا پیشگیری از درماتیت کف پا دارد. شرایط محیطی نادرست می‌تواند به افزایش رطوبت بستر و آسیب به پاهای طیور منجر شود.

• تهویه ناکافی: تهویه ضعیف باعث تجمع رطوبت، گازهای مضر مانند آمونیاک، و کاهش کیفیت هوا می‌شود.
• دمای بالا یا پایین: دمای بالای سالن باعث افزایش مصرف آب و تولید بیشتر فضولات مرطوب می‌شود. از طرف دیگر، در زمستان، محدود کردن تهویه به‌منظور حفظ گرما می‌تواند باعث افزایش رطوبت بستر شود.

بیشتر بخوانید: بیماری‌های قابل انتقال از طیور به انسان

3. کیفیت تغذیه

تغذیه مناسب یکی از عوامل کلیدی در حفظ سلامت عمومی و جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند درماتیت کف پا است. کیفیت پایین جیره غذایی یا عدم تعادل در مواد مغذی می‌تواند رطوبت بستر را افزایش دهد.

• عدم تعادل مواد معدنی: مصرف بیش‌ازحد یا کمبود سدیم، پتاسیم و کلر می‌تواند منجر به افزایش مصرف آب و دفع مایعات بیشتر شود، که این امر رطوبت بستر را افزایش می‌دهد.
• پروتئین بی‌کیفیت: استفاده از منابع پروتئینی نامناسب یا بیش‌ازحد می‌تواند میزان دفع را افزایش داده و کیفیت فضولات را کاهش دهد. فضولات مرطوب، رطوبت بستر را افزایش می‌دهند و خطر بروز درماتیت کف پا را بیشتر می‌کنند.
• جیره با ذرات ریز: استفاده از خوراک با ذرات ریز و جیره‌های ضعیف می‌تواند باعث افزایش مصرف آب و تأثیر منفی بر سلامت گوارشی طیور شود. این امر به‌طور غیرمستقیم بر کیفیت بستر تأثیر می‌گذارد.
• مواد غیرقابل ‌هضم: وجود مواد با فیبر بالا یا غیرقابل ‌هضم در جیره غذایی، عملکرد گوارش را مختل کرده و به تجمع رطوبت در بستر کمک می‌کند.

4. آلودگی بستر

فضولات طیور که به ‌درستی مدیریت نشده باشند، منجر به تجمع آمونیاک در بستر می‌شوند. آمونیاک یک گاز مضر است که از تجزیه فضولات حاوی اوره تولید می‌شود.

اثرات آمونیاک بر پوست کف پا:

• تماس مداوم با آمونیاک باعث تحریک و آسیب به لایه‌های بیرونی پوست کف پا می‌شود.
• آمونیاک می‌تواند به از بین رفتن خاصیت محافظتی پوست منجر شود و زمینه را برای ایجاد زخم‌ها و عفونت‌های ثانویه فراهم کند.

مدیریت آلودگی:

• نظافت منظم بستر و استفاده از مواد جاذب مناسب می‌تواند خطر تجمع آمونیاک را کاهش دهد.
• افزودن ترکیبات ضدعفونی‌کننده مانند آنتی آمونیوم اکسترا می‌تواند میزان آمونیاک بستر را به‌طور مؤثری کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: مهمترین بیماری های صنعت پرورش مرغ گوشتی

روش‌های پیشگیری از درماتیت کف پا

برای پیشگیری از درماتیت پا به ترتیب زیر عمل کنید:

1. مدیریت بستر

• مدیریت صحیح بستر یکی از مؤثرترین روش‌ها برای جلوگیری از ایجاد درماتیت کف پا است:
• انتخاب جنس مناسب بستر: جنس بستر باید جاذب، تمیز و عاری از گرد و غبار باشد.
• خشک نگه‌داشتن بستر: بستر باید به‌صورت روزانه بررسی شود تا از خشکی آن اطمینان حاصل شود.
• گرم‌ کردن بستر: قبل از ورود جوجه‌ها، بستر باید گرم شده و آماده باشد.

2. مدیریت آبخوری‌ها

• استفاده از آبخوری‌های فنجانی به‌جای نیپل، که امکان کاهش پاشیدن آب و حفظ خشکی بستر را فراهم می‌کند.
• تنظیم ارتفاع آبخوری‌ها متناسب با رشد گله برای جلوگیری از ریزش آب
• نظافت مرتب آبخوری‌ها

3. تهویه مناسب

تهویه کافی برای کاهش رطوبت و کنترل دمای سالن ضروری است. به‌ویژه در فصل زمستان، باید میان تهویه مناسب و حفظ دمای سالن تعادل ایجاد شود.

4. استراتژی‌های تغذیه‌ای

• تعادل مواد معدنی: تعادل سدیم، پتاسیم و کلر در جیره می‌تواند از مصرف بیش ‌از حد آب جلوگیری کند.
• پروتئین باکیفیت: استفاده از منابع پروتئینی باکیفیت و قابل‌هضم
• اجتناب از مواد غیرقابل‌هضم: خودداری از استفاده از موادی با فیبر بالا یا کیفیت پایین که به سلامت دستگاه گوارش آسیب می‌رسانند.
• برنامه ضد کوکسیدیوز: استفاده از داروهای ضد کوکسیدیوز برای حفظ سلامت دستگاه گوارش و کاهش رطوبت بستر

5. بهبود سلامت دستگاه گوارش

حفظ سلامت دستگاه گوارش احتمال بروز درماتیت کف پا را کاهش می‌دهد، برای این منظور بهتر است اقدامات زیر را به طور مداوم انجام دهید:

• رعایت مسائل بهداشتی و امنیت زیستی
• ارزیابی مستمر وضعیت گله
• استفاده از ترکیباتی که به عملکرد بهتر دستگاه گوارش کمک می‌کنند، مانند آنتی آمونیوم اکسترا

نقش آنتی آمونیوم اکسترا در پیشگیری از درماتیت کف پا

آنتی آمونیوم اکسترا یک ترکیب مؤثر در کاهش رطوبت بستر و جلوگیری از بروز درماتیت کف پا است. این ترکیب دارای ویژگی‌های زیر است:

• کاهش رطوبت بستر: با جذب بهتر آب و مواد غذایی در روده، میزان رطوبت دفعی کاهش می‌یابد.
• کاهش گاز آمونیاک: با کاهش تعداد باکتری‌های مضر در دستگاه گوارش، تولید آمونیاک کاهش می‌یابد.
• اثر ضد میکروبی: این ترکیب با کنترل رشد میکروارگانیسم‌های مضر، سلامت کلی گله را بهبود می‌بخشد.
• بهبود کیفیت دستگاه گوارش: زمان عبور مواد غذایی از روده را افزایش داده و به جذب بهتر این مواد کمک می‌کند.

درمان درماتیت کف پا در طیور

درمان درماتیت کف پا (Footpad Dermatitis) در طیور معمولاً به‌دلیل ماهیت پیچیده بیماری، زمان‌بر و پرهزینه است. با این ‌حال، درمان مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت پاها و کاهش درد و ناراحتی طیور کمک کند و در نهایت، عملکرد گله را بهبود بخشد. درمان شامل دو جنبه اصلی است: مدیریت عوامل محیطی و استفاده از روش‌های درمانی مستقیم برای بهبود زخم‌ها.

مدیریت عوامل محیطی 

برای درمان مؤثر درماتیت کف پا، ابتدا باید عوامل محیطی که باعث ایجاد یا تشدید بیماری شده‌اند، اصلاح شوند. بهبود وضعیت بستر شامل خشک‌کردن بستر با تعویض یا افزودن مواد جاذب مانند خاک ‌اره یا تراشه چوب است. همچنین می‌توان از مواد شیمیایی جاذب رطوبت نظیر آهک هیدراته استفاده کرد.

کاهش رطوبت سالن از طریق افزایش تهویه و بهبود گردش هوا و کنترل آلودگی با حذف مرتب فضولات و جلوگیری از تجمع آمونیاک، از اقدامات ضروری هستند. در تنظیم آبخوری‌ها، جلوگیری از نشت آب و استفاده از آبخوری‌های فنجانی برای کاهش رطوبت اضافی توصیه می‌شود. همچنین بهبود تهویه با افزایش جریان هوا و استفاده از سیستم‌های مناسب، به‌ویژه در فصول سرد، نقش مهمی در کنترل رطوبت دارد. 

درمان مستقیم ضایعات 

در موارد پیشرفته که زخم‌ها و آسیب‌های کف پا ایجاد شده‌اند، درمان مستقیم برای بهبود ضایعات ضروری است. تمیزکردن و بهداشت پاها شامل شستشوی زخم‌ها با محلول‌های ضدعفونی‌کننده مانند بتادین و کلرهگزیدین، خشک‌کردن پاها و استفاده از پمادهای درمانی نظیر زینک اکساید یا آنتی‌بیوتیک‌های موضعی می‌باشد. در صورت وجود عفونت‌های ثانویه، آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک تحت نظر دامپزشک تجویز می‌شوند و داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین یا فلونیکسین برای کاهش درد و التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین محصولات ضدآمونیاک مانند آنتی آمونیوم اکسترا، با کنترل آمونیاک و کاهش رطوبت بستر به بهبود شرایط کمک می‌کنند. 

تغذیه و تقویت سیستم ایمنی 

تغذیه مناسب و تقویت سیستم ایمنی طیور نقش کلیدی در تسریع روند بهبود ضایعات دارد. استفاده از جیره غذایی متعادل که حاوی پروتئین باکیفیت برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری مانند ویتامین A، ویتامین E و روی باشد، توصیه می‌شود. افزودن پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها به جیره غذایی برای بهبود سلامت دستگاه گوارش و کاهش دفع مواد مرطوب و اضافه‌کردن اسیدهای چرب ضروری برای ترمیم پوست، از راهکارهای مؤثر هستند. 

جمع بندی

با رعایت این نکات و استفاده از روش‌های پیشگیرانه، می‌توانید ضایعات ناشی از درماتیت کف پا را به حداقل رساند و کیفیت تولید در صنعت طیور را بهبود بخشید. در نهایت اگر سوال یا نیاز به راهنمایی دارید، مشاورین ما در نغمه تورنگ طلایی به سوالات شما پاسخ می‌دهند؛ برای کسب اطلاعات بیشتر تماس بگیرید.