تأثیر پروتئین و املاح معدنی در پیشگیری از اختلالات گوارشی طیور
چگونه پروتئین و مواد معدنی از اختلالات گوارشی در طیور جلوگیری می‌کنند؟
دست‌یابی به عملکرد مطلوب در پرورش طیور، وابسته به سلامت دستگاه گوارش و کارایی جذب مواد مغذی است. سیستم گوارشی به عنوان محور اصلی متابولیسم و رشد، تأثیر مستقیم بر بازده خوراک، رشد عضلانی و سلامت عمومی پرنده دارد. هرگونه اختلال در عملکرد روده، می‌تواند منجر به کاهش رشد، افزایش تلفات و افت بهره‌وری اقتصادی شود.
در این میان، پروتئین‌ها و املاح معدنی نقش مهمی در حفظ سلامت بافت‌های گوارشی، تعادل میکروبی روده و عملکرد آنزیم‌های هضمی ایفا می‌کنند. تأمین متعادل و دقیق این مواد، یکی از ارکان اصلی در پیشگیری از اختلالات گوارشی طیور است.
طیور سالم، رشد بهتر، بهره‌وری بالاتر – با نغمه تورنگ طلایی شروع کنید.
09126070959 - 09128890800
نقش پروتئین در سلامت و عملکرد دستگاه گوارش طیور
اهمیت پروتئین در تغذیه طیور
پروتئین‌ها بخش عمده‌ای از ساختار بدن پرندگان را تشکیل می‌دهند. عضلات، آنزیم‌ها، هورمون‌ها، آنتی‌بادی‌ها و بسیاری از ترکیبات سلولی از پروتئین ساخته می‌شوند. در دستگاه گوارش نیز، سلول‌های مخاطی روده، آنزیم‌های گوارشی و پروتئین‌های انتقالی در جذب مواد مغذی وابسته به تأمین کافی پروتئین و اسیدهای آمینه ضروری هستند.
اثر کمبود یا بیش از حد پروتئین بر سیستم گوارش
کمبود پروتئین در جیره سبب تضعیف ساختار سلول‌های پوشاننده روده، کاهش ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و افت تولید آنزیم‌های گوارشی می‌شود. این امر، جذب مواد مغذی را مختل کرده و زمینه را برای بروز اسهال، سوءجذب، کاهش رشد و اختلالات فلور میکروبی فراهم می‌کند. از سوی دیگر، مصرف بیش از حد پروتئین یا استفاده از منابع پروتئینی با قابلیت هضم پایین (مانند کنجاله‌های خام یا سویاهای فرآوری‌نشده) باعث باقی‌ماندن مقادیر زیادی پروتئین غیرقابل‌هضم در روده می‌شود. این ترکیبات بستر مناسبی برای رشد باکتری‌های مضر مانند کلستریدیوم پرفرنژنس ایجاد می‌کنند که می‌تواند به بیماری‌های خطرناکی نظیر آنتریت نکروتیک منجر شود.
نقش کیفیت پروتئین در سلامت روده
کیفیت پروتئین، یعنی نسبت اسیدهای آمینه ضروری، قابلیت هضم و خلوص منبع پروتئینی. استفاده از منابعی مانند کنجاله سویا، پودر ماهی باکیفیت، گلوتن ذرت و پروتئین‌های حیوانی هیدرولیز شده می‌تواند رشد سلول‌های اپیتلیال روده را تقویت کرده و بازسازی بافت‌ها را تسریع کند. در مقابل، منابع آلوده یا اکسیدشده پروتئینی موجب التهاب و تخریب پرزهای روده می‌شوند.
پروتئین و تعادل میکروبی روده
پروتئین با تأثیر بر ترکیب فلور میکروبی، نقش مهمی در ثبات محیط داخلی روده دارد. در شرایطی که منبع پروتئینی به‌خوبی هضم شود، باکتری‌های مفید مانند لاکتوباسیلوس رشد می‌کنند و اسیدهای چرب فرار مفیدی تولید می‌شود که موجب کاهش pH روده و مهار رشد باکتری‌های مضر می‌گردد. اما در جیره‌های پرپروتئین با قابلیت هضم پایین، باکتری‌های تولیدکننده آمونیاک و سموم، مانند کلستریدیوم‌ها و انتروباکتریاسه‌ها فعال‌تر می‌شوند و زمینه التهاب و نشت روده را فراهم می‌کنند.
✔️بیشتر بخوانید: تأثیر تغذیه با منابع پروتئینی گیاهی بر رشد و سلامت طیور
نقش املاح معدنی در پیشگیری از اختلالات گوارشی طیور
املاح معدنی در مقادیر نسبتاً کم برای بدن طیور مورد نیاز هستند، اما عملکردهای حیاتی بسیار گسترده‌ای دارند. این مواد در تنظیم pH معده، فعالیت آنزیم‌ها، نفوذپذیری سلول‌های روده، انتقال یون‌ها و حفظ تعادل اسمزی نقش دارند. در ادامه، به بررسی نقش مهم‌ترین عناصر معدنی در سلامت دستگاه گوارش طیور می‌پردازیم.
کلسیم (Ca) و فسفر (P)
کلسیم و فسفر از عناصر کلیدی در ساختار استخوان هستند، اما در دستگاه گوارش نیز نقش مهمی دارند. تنظیم دقیق نسبت Ca:P (معمولاً حدود 2:1) برای حفظ سلامت روده ضروری است. افزایش بیش از حد کلسیم می‌تواند باعث کاهش جذب فسفر و ایجاد رسوبات در دیواره روده شود که منجر به اختلال در جذب چربی‌ها و ویتامین‌ها می‌گردد.
از سوی دیگر، کمبود فسفر موجب کاهش انرژی متابولیکی سلول‌های اپیتلیال روده و کندی بازسازی بافتی می‌شود. استفاده از آنزیم فیتاز در جیره‌های گیاهی، جذب فسفر فیتاتی را بهبود بخشیده و از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری می‌کند.
منیزیم (Mg)
منیزیم در بیش از 300 واکنش آنزیمی نقش دارد. در دستگاه گوارش، این عنصر در تنظیم حرکات دودی، انتقال مواد معدنی و عملکرد آنزیم‌های گوارشی مؤثر است. کمبود منیزیم می‌تواند باعث کاهش ترشح آنزیم‌ها، یبوست یا اختلال در هضم شود. همچنین منیزیم با تأثیر بر تعادل الکترولیتی، از اسیدی شدن بیش از حد روده جلوگیری می‌کند.
سدیم (Na)، پتاسیم (K) و کلر (Cl)
این سه عنصر، تعادل اسمزی و فشار اسموتیک مایعات بدن را تنظیم می‌کنند و در انتقال مواد از دیواره روده نقش دارند. در صورت اختلال در نسبت این مواد، جذب آب و مواد مغذی دچار مشکل می‌شود و احتمال بروز اسهال یا دهیدراسیون افزایش می‌یابد.
افزایش بیش از اندازه نمک (NaCl) در جیره، منجر به تحریک بیش از حد روده و افزایش مصرف آب می‌شود که در نهایت به رطوبت بستر و افزایش بیماری‌های گوارشی کمک می‌کند. حفظ تعادل دقیق این سه عنصر برای سلامت پرزهای روده ضروری است.
روی (Zn)
روی از عناصر حیاتی برای بازسازی سلول‌های مخاطی روده است. این عنصر در تشکیل پروتئین‌های ساختاری و آنزیم‌های ترمیمی نقش کلیدی دارد. کمبود روی سبب نکروز سلول‌های اپیتلیال، نشت روده و افزایش نفوذ باکتری‌ها می‌شود. استفاده از مکمل‌های آلی روی (مثل زینک متیونین) به جذب بهتر و عملکرد قوی‌تر سیستم ایمنی روده کمک می‌کند.
مس (Cu)
مس به عنوان یک عنصر ضدمیکروبی طبیعی شناخته می‌شود و نقش مهمی در کنترل جمعیت باکتری‌های مضر روده دارد. مصرف مس به شکل سولفات یا فرم‌های آلی می‌تواند از رشد کلستریدیوم‌ها و سالمونلاها جلوگیری کند. با این حال، مصرف بیش از حد مس باعث تحریک مخاط روده و تخریب فلور مفید می‌شود. دز معمول مس در جیره جوجه‌های گوشتی 8 تا 20 میلی‌گرم در هر کیلوگرم خوراک توصیه می‌شود.
آهن (Fe)
آهن برای تشکیل هموگلوبین و انتقال اکسیژن ضروری است، اما در دستگاه گوارش نیز نقش ویژه‌ای دارد. آهن در عملکرد آنزیم‌های اکسیداتیو و حفظ سلامت سلول‌های روده نقش دارد. با این حال، مازاد آهن می‌تواند رشد باکتری‌های پاتوژن را افزایش دهد. بنابراین، تنظیم دقیق میزان آهن اهمیت زیادی در جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا دارد.
سلنیوم (Se)
سلنیوم یک آنتی‌اکسیدان قوی است که با ویتامین E هم‌افزایی دارد و از غشای سلول‌های روده در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می‌کند. این عنصر از تخریب پرزهای روده، التهاب و نفوذپذیری بیش از حد روده جلوگیری کرده و باعث افزایش جذب مواد مغذی می‌شود. مصرف حدود 0.3 میلی‌گرم سلنیوم در هر کیلوگرم خوراک برای پیشگیری از مشکلات گوارشی و بهبود پاسخ ایمنی کافی است.
تعامل پروتئین و املاح معدنی در عملکرد گوارشی طیور
پروتئین‌ها و املاح معدنی نه‌تنها به‌صورت مستقل، بلکه در تعامل با یکدیگر بر سلامت روده تأثیر دارند. برای مثال، روی، مس و منگنز در سنتز آنزیم‌های گوارشی و متابولیسم اسیدهای آمینه دخالت دارند. در مقابل، کمبود پروتئین می‌تواند جذب این عناصر را مختل کند. از سوی دیگر، برخی املاح مانند کلسیم زیاد ممکن است با پروتئین‌ها پیوند برقرار کرده و جذب آن‌ها را کاهش دهند. بنابراین، تعادل بین مواد مغذی، کلید اصلی برای حفظ سلامت سیستم گوارش طیور است.
راهکارهای تغذیه‌ای برای حفظ سلامت گوارش طیور
- استفاده از منابع پروتئینی باکیفیت بالا (سویا پروسس‌شده، پودر ماهی تازه، گلوتن ذرت)
- استفاده از اسیدهای آمینه سنتتیک برای جلوگیری از نیتروژن اضافی در روده
- افزودن آنزیم‌های گوارشی مانند پروتئاز و فیتاز جهت بهبود هضم پروتئین و فسفر
- تأمین دقیق املاح معدنی ضروری در فرم‌های آلی برای افزایش قابلیت جذب
- حفظ نسبت متعادل الکترولیت‌ها (Na، K، Cl) برای جلوگیری از اسهال و دهیدراسیون
- افزودن پری‌بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها برای تقویت فلور مفید روده - برای آشنایی با نقش پروبیوتیک ها در جیره غذایی طیور کلیک کنید.
- مدیریت کیفیت آب و خوراک به‌منظور جلوگیری از آلودگی‌های میکروبی
- استفاده از مواد آنتی‌اکسیدان مانند ویتامین E و سلنیوم برای محافظت از سلول‌های روده
نتیجه‌گیری
سلامت دستگاه گوارش طیور پایه‌گذار بهره‌وری، رشد و مقاومت در برابر بیماری‌هاست. پروتئین و املاح معدنی از عوامل اصلی حفظ این سلامت به شمار می‌روند. پروتئین باکیفیت با تأمین اسیدهای آمینه ضروری و بهبود بازسازی سلول‌های روده و املاح معدنی متعادل با تنظیم عملکرد آنزیم‌ها و حفظ تعادل اسمزی، از بروز اختلالات گوارشی مانند آنتریت، سوءجذب و اسهال جلوگیری می‌کنند.
منتشر شده توسط : نغمه تورنگ طلایی