در سال‌های اخیر، پرورش و فروش شترمرغ در ایران و بسیاری از کشورهای جهان به‌عنوان یکی از سودآورترین شاخه‌های دامپروری شناخته شده است. گوشت بدون کلسترول، تخم‌های بزرگ و محصولات جانبی متنوع، باعث شده‌اند تا بسیاری از پرورش‌دهندگان به این صنعت رو بیاورند. اما همان‌طور که در تمام شاخه‌های دامپروری، سلامت و پیشگیری اصل اول است، در پرورش شترمرغ نیز داشتن برنامه‌ی منظم واکسیناسیون یک ضرورت جدی محسوب می‌شود.

شترمرغ‌ها هم مانند سایر طیور، در معرض بیماری‌های واگیر، ویروسی و باکتریایی قرار دارند. بیماری‌هایی که گاهی تنها در عرض چند روز می‌توانند کل یک گله را از بین ببرند. از این رو درک کامل نسبت به واکسن‌های مورد نیاز، نحوه و زمان تزریق آن‌ها، یکی از مهم‌ترین بخش‌های مدیریت مزرعه محسوب می‌شود. در این راهنما از نغمه تورنگ طلایی با واکسن های مورد نیاز شترمرغ بیشتر آشنا خواهیم شد؛ همراه ما باشید.

🔎بیشتر بخوانید: بررسی بیماری های قابل انتقال از طیور و پرندگان به انسان

آشنایی با بیماری‌های رایج در شترمرغ و ضرورت واکسیناسیون

شترمرغ‌ها به طور طبیعی پرندگان مقاومی هستند، اما این به معنای ایمن بودن آن‌ها در برابر بیماری‌های خطرناک نیست. بیماری‌هایی مانند نیوکاسل، آنفولانزا، برونشیت، سیاه ‌زخم و بوتولیسم می‌توانند صدمات شدیدی به این پرنده وارد کنند. برخی از این بیماری‌ها علاوه بر مرگ‌ومیر، باعث افت رشد، کاهش اشتها، اسهال، تلفات اقتصادی و حتی تهدید سلامت انسان می‌شوند. با در نظر گرفتن اینکه درمان بسیاری از بیماری‌های ویروسی ممکن نیست و تنها راه کنترل آن‌ها پیشگیری از طریق واکسیناسیون است، بهتر است برنامه‌ای دقیق برای ایمن‌سازی پرندگان تهیه کنید.

🔎 بیشتر بخوانید: راه های شناخت انواع بیماری شترمرغ

معرفی مهمترین واکسن های مورد نیاز شترمرغ

واکسن آنفولانزا در شترمرغ: مقابله با دشمن خاموش

آنفولانزای پرندگان یک بیماری ویروسی کشنده است که می‌تواند در شترمرغ‌ها هم دیده شود. این بیماری سرعت انتشار بالایی داشته و درمانی برای آن وجود ندارد.

نام واکسن: AI روغنی (Avian Influenza Oil Base)

روش مصرف:

• دوز اول: 1 سی‌سی، در 10 روزگی تا یک هفتگی، تزریق زیرجلدی
• تکرار: هر 6 ماه یک ‌بار

❌نکته: واکسیناسیون باید قبل از شیوع بیماری انجام شود. تزریق پس از ابتلا تاثیری ندارد.

واکسن نیوکاسل: کلید اصلی پیشگیری در جوجه‌ها

نیوکاسل یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های ویروسی طیور است که می‌تواند جوجه‌ها را در سنین پایین درگیر کرده و موجب تلفات بالا شود.

واکسن‌های مورد استفاده:

• لاسوتا (زنده ضعیف‌شده)
• روغنی کشته (Inactive oil-based)

برنامه واکسیناسیون:

• نوبت اول: روز 10 تا 14، قطره چشمی (لاسوتا)
• نوبت دوم: هفته 3 تا 4، 1 سی‌سی روغنی کشته، تزریق زیر جلدی
• نوبت سوم: قبل از 6 ماهگی، 1 سی‌سی تزریق زیرجلدی
• نوبت چهارم و بعدی: از 6 ماهگی به بعد، هر 6 ماه 2 سی‌سی تزریق زیرجلدی

واکسن آبله شترمرغ: یک بار برای همیشه

آبله شترمرغ با ایجاد زخم‌های پوستی و افت رشد همراه است و به راحتی بین پرندگان منتقل می‌شود.

واکسن مورد استفاده: Fowl Pox

روش مصرف:

• سن مناسب: 6 تا 8 هفتگی
• دوز مصرفی: 1 سی‌سی
• نحوه تزریق: زیر بال
• تکرار: ندارد

❌نکته: اگر واکسن درست تزریق شود، در محل تزریق ورم یا دلمه کوچک ایجاد می‌شود که نشانه موفقیت تزریق است.

واکسن آنتروتوکسمی: محافظت از روده‌های حساس

آنتروتوکسمی بیماری‌ای با منشأ باکتری کلستریدیوم پرفرینجنس است و باعث بروز اسهال خونی، بی‌حالی و در بسیاری از موارد مرگ ناگهانی می‌شود.

واکسن‌ها: Enterotoxemia Vaccine (تیپ C و D)

برنامه مصرف:

• نوبت اول: سن 7 روزگی، 0.5 سی‌سی، زیر جلدی
• نوبت دوم: سن 4 هفتگی، 1 سی‌سی (تیپ D)، زیر جلدی

واکسن سیاه ‌زخم یا شاربن: مراقب باشید، قابل انتقال به انسان!

سیاه ‌زخم بیماری‌ای با منشأ باکتری باسیلوس آنتراسیس است که علاوه بر شترمرغ، برای انسان‌ها نیز خطرناک است.

واکسن: Anthrax Spore Vaccine

زمان تزریق:

• سن مناسب: 3 تا 5 ماهگی
• دوز: 1 سی‌سی
• نحوه مصرف: تزریق زیر جلدی در ناحیه گردن
• تکرار: سالانه در مناطق پرخطر

واکسن بوتولیسم: دفاع در برابر فلج عصبی

بوتولیسم یکی از بیماری‌های خطرناک عصبی است که باعث فلج و ناتوانی در حرکت پرنده می‌شود.

واکسن مورد استفاده: Vaccine Botulinum C (نوع C)

نحوه تزریق:

• دوز اول: در سن 3 ماهگی، 1 سی‌سی، زیر جلدی
• دوز دوم: پس از 4 هفته، تکرار همان مقدار

نکات مهم و اجرایی در واکسیناسیون شترمرغ‌ها

برای واکسیناسیون موفق، تنها دانستن زمان و دوز کافی نیست. رعایت نکات زیر باعث می‌شود تا از حداکثر اثربخشی واکسن‌ها بهره‌مند شوید:

1. زمان‌بندی واکسن‌ها را جدی بگیرید: هر واکسن باید در سن مشخصی تزریق شود تا بدن شترمرغ قادر به پاسخ ایمنی مناسب باشد.
2. به ناحیه تزریق دقت کنید: تزریق در ران ممنوع است چون این ناحیه پر از عصب بوده و بسیار حساس است. بیشتر تزریق‌ها باید در ناحیه گردن یا زیر بال انجام شود.
3. استرس را کاهش دهید: در هنگام واکسیناسیون، جوجه‌ها ممکن است دچار استرس شوند که می‌تواند بر جذب واکسن تأثیر منفی بگذارد. استفاده از داروهای ضد استرس با مشورت دامپزشک مفید خواهد بود.
4. خودسرانه واکسیناسیون نکنید: اگر تخصص ندارید، هرگز خودسرانه اقدام به واکسن زدن نکنید. این کار ممکن است باعث آسیب به پرنده یا بی‌اثر شدن واکسن شود.
5. برنامه اختصاصی برای مزرعه خود داشته باشید: با دامپزشک منطقه‌ای مشورت کرده و بر اساس شرایط اقلیمی، تیتر خون پرندگان، و میزان درگیری منطقه با بیماری‌ها، برنامه واکسیناسیون خاص مزرعه خود را تنظیم کنید.

🔎 بیشتر بخوانید: معرفی واکسن‌های لازم برای تزریق به طیور

خلاصه واکسن‌های ضروری برای شترمرغ

✔️واکسن آنفولانزا 

• زمان واکسیناسیون: هفته 4 و سپس هر 6 ماه یک ‌بار
• نحوه مصرف: تزریق عضلانی یا زیرجلدی

✔️واکسن نیوکاسل 

• زمان واکسیناسیون: روز 7، هفته 4 و 8، سپس هر 6 ماه تکرار
• نحوه مصرف: قطره چشمی، زیرجلدی، محلول در آب آشامیدنی

✔️واکسن آبله 

• زمان واکسیناسیون: بین هفته 6 تا 8
• نحوه مصرف: تزریق در زیر بال

✔️واکسن آنتروتوکسمی 

• زمان واکسیناسیون: هفته 4 و 10، سپس تکرار هر 6 ماه
• نحوه مصرف: تزریق زیرجلدی یا عضلانی

✔️واکسن سیاه‌زخم (شاربن) 

• زمان واکسیناسیون: در سن 3 ماهگی، سپس تکرار سالانه
• نحوه مصرف: تزریق زیرجلدی

✔️واکسن بوتولیسم 

• زمان واکسیناسیون: در 3 ماهگی، با تکرار پس از 4 هفته
• نحوه مصرف: تزریق زیرجلدی یا عضلانی

سخن پایانی: ایمنی، گام اول در پرورش موفق شترمرغ

اگر به دنبال موفقیت بلندمدت در پرورش شترمرغ هستید، هیچ چیزی مهم‌تر از پیشگیری نیست. واکسیناسیون یک ابزار ساده اما حیاتی برای حفظ سرمایه شماست. با شناخت درست از بیماری‌ها، واکسن‌ها و رعایت اصول ایمن‌سازی، می‌توانید گله‌ای سالم، پربازده و ایمن داشته باشید.

فراموش نکنید که هر پرنده سالم، یک قدم به سوی موفقیت اقتصادی نزدیک‌تر است. در همین مسیر، نغمه تورنگ طلایی به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان برتر و متخصص در زمینه پرورش و نگهداری انواع طیور، همواره تلاش کرده تا با ارائه‌ی خدمات تخصصی، واکسیناسیون منظم و مشاوره‌های علمی، سهم مؤثری در ارتقاء سلامت گله‌های پرورشی داشته باشد. این مجموعه با بهره‌گیری از جدیدترین دستورالعمل‌های پرورشی و همکاری با دامپزشکان باتجربه، سلامت، بازدهی و سودآوری پرورش‌دهندگان را تضمین می‌کند. اگر به‌دنبال کیفیت، پشتیبانی و تجربه هستید، نغمه تورنگ طلایی همراه مطمئن شما در صنعت پرورش طیور است.