واکسیناسیون مرغ بومی یکی از مهمترین استراتژی‌های پیشگیری از بیماری‌های طیور و حفظ سلامت آنها است. با توجه به اهمیت صنعت مرغداری در تأمین مواد غذایی و تأثیر آن بر اقتصاد کشور، حفظ سلامت و کیفیت مرغ بومی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

در این راستا، واکسیناسیون طیور و بطور خاص مرغ بومی با استفاده از واکسن‌های مخصوص، که به طور دقیق برای جلوگیری از بیماری‌های مرغ طراحی شده‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله از نغمه تورنگ طلایی، به بررسی نحوه واکسیناسیون مرغ بومی و مزایای آن خواهیم پرداخت؛ همراه ما باشید.

اهمیت واکسیناسیون مرغ بومی

مرغ بومی، به عنوان یکی از منابع اصلی تأمین گوشت و تخم مرغ در بسیاری از کشورها، اهمیت زیادی دارند. واکسیناسیون این مرغ به منظور جلوگیری از انتقال بیماری‌های واگیردار به آن‌ها صورت می‌گیرد. به عنوان مثال، واکسیناسیون مرغ بومی علاوه بر جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با ویروس‌ها و باکتری‌ها، می‌تواند در کاهش ریسک انتقال بیماری‌های مهمی مانند آنفلوآنزای پرندگان (AI) و بیماری نیوکاسل (ND) نقش موثری داشته باشد. این بیماری‌ها می‌توانند به سرعت در میان یک مرغداری منتشر شده و آسیب جدی به سلامت و عملکرد اقتصادی آن‌ها وارد کنند.

در ضمن، واکسیناسیون مرغ بومی می‌تواند از لحاظ اقتصادی نیز برای مرغداران سودآور باشد، زیرا جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها باعث کاهش مراجعه به دامپزشک و هزینه‌های مربوط به درمان می‌شود. این اقدام همچنین به حفظ سلامت و عملکرد بهینه مرغ کمک کرده و تولیدات سالم و با کیفیت را تضمین می‌کند.

مزایای واکسیناسیون مرغ بومی

واکسیناسیون مرغ بومی دارای مزایای بی‌شماری است که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. حفاظت از سلامت مرغ: واکسیناسیون مرغ بومی می‌تواند از آنها در برابر بیماری‌های واگیر و مهمی مانند نیوکاسل، آبله، گامبورو و انسفالومیلیت محافظت کرده و به مقاومت در برابر این بیماری‌ها کمک کند.

2. افزایش عمر و بازدهی: واکسیناسیون مرغ بومی باعث کاهش ابتلا به بیماری‌ها و مرگ و میر زودرس آنها می‌شود که به افزایش طول عمر مرغ کمک کرده و بازدهی تولید تخم و گوشت آنها را افزایش می‌دهد.
3. کاهش خسارات اقتصادی: واکسیناسیون مرغ بومی باعث کاهش ابتلا به بیماری‌ها و به دنبال آن، کاهش خسارات اقتصادی ناشی از مرگ و میر مرغ، کاهش نرخ ابتلا و ایجاد بیماری‌ها در مرغداری‌ها می‌شود.
4. حفظ سلامت عمومی: واکسیناسیون مرغ بومی به حفظ سلامت عمومی دام و طیور کشور کمک می‌کند، زیرا با کاهش انتقال بیماری‌ها از مرغ به دام‌های دیگر و حتی انسان‌ها، از منابع عمده انتقال بیماری‌ها جلوگیری می‌شود.
5. افزایش کیفیت محصولات: واکسیناسیون مرغ بومی کیفیت محصولات حاصل از آنها مانند گوشت و تخم مرغ را بهبود می‌بخشد، زیرا مرغ سالم‌تر و نسبت به بیماری‌ها مقاوم است که به‌طور مستقیم بر کیفیت محصولات تأثیر می‌گذارد.

انواع واکسیناسیون مرغ بومی

واکسیناسیون مرغ بومی می‌تواند به چند روش مختلف انجام شود، که هر کدام از این روش‌ها ویژگی‌ها و مزایای خود را دارند:

واکسن خوراکی

در این روش، واکسن در تغذیه مرغ مخلوط می‌شود، سپس مرغ آن را از طریق خوراک می‌خورد. این روش از لحاظ عملی و کارآمد بودن بسیار مورد توجه است و به صورت گسترده برای واکسیناسیون مرغ بومی استفاده می‌شود.

واکسن آشامیدنی

در این روش، واکسن به صورت مخلوط با آب توسط مرغ مصرف می‌شود. این روش نیز برای واکسیناسیون گروه‌های بزرگی از مرغ بومی استفاده می‌شود و از لحاظ عملی بسیار موثر است.

واکسن تزریقی

در این روش، واکسن به صورت تزریق زیرپوستی یا عضلانی به مرغ تزریق می‌شود. این روش معمولاً برای واکسیناسیون مرغ در مراحل ابتدایی زندگی یا در صورت نیاز به تزریق دقیق‌تر واکسن استفاده می‌شود.

واکسن اسپری و چشمی

در این روش، واکسن به صورت اسپری یا از طریق قطره‌های چشمی به مرغ تزریق می‌شود. این روش به خصوص برای واکسیناسیون مرغ در مقابل بیماری‌هایی که از طریق تنفس یا چشم انتقال می‌یابند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

هر یک از این روش‌ها بسته به شرایط محیطی، نوع واکسن و هدف واکسیناسیون می‌توانند مناسب باشند و انتخاب بهینه برای واکسیناسیون مرغ بومی انجام شود.

نحوه تزریق واکسن

در این روش واکسن از طریق تزریق به بدن مرغ وارد می‌شود. برای انجام این کار، باید واکسن را از طریق زیر بال یا به عضله مرغ تزریق کنید. قبل از اینکه واکسن را به بدن مرغ تزریق کنید، حتماً از یک مؤسسه معتبر استعلام بگیرید تا میزان و دوز مناسب آن را مشخص کنید. با توجه به اهمیت حساسیت در این موضوع، توصیه می‌کنیم که برای انجام تزریق واکسن به مرغ از یک فرد متخصص کمک بگیرید. همچنین از استفاده از سرنگ‌های آلوده پرهیز کرده و برای هر مرغ از یک سرنگ جداگانه استفاده کنید.

لیست واکسن مرغ بومی

لیست واکسن‌های مرغ بومی به شرح زیر است:

• در سن یک روزگی: واکسن مارکز به صورت زیرجلدی تزریق می‌شود.
• در سن یک هفتگی: واکسن برونشیت به صورت قطره چشمی یا در آب آشامیدنی استفاده می‌شود.
• در سن دو هفتگی: واکسن گامبورو به صورت محلول در آب آشامیدنی یا قطره چشمی استفاده می‌شود.
• در سن 2 تا 3 هفتگی: واکسن برونشیت و نیوکاسل به صورت محلول در آب یا قطره چشمی استفاده می‌شود.
• در سن 3 هفتگی: واکسن لاسونا به صورت محلول در آب یا قطره چشمی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• در 6 هفتگی: واکسن نیوکاسل روغنی به صورت قطره چشمی یا محلول در آب آشامیدنی استفاده می‌شود.
• در روز 48م: واکسن دوگانه نیوکاسل و آنفولانزا به صورت قطره چشمی یا محلول در آب آشامیدنی استفاده می‌شود.
• در سن 10 هفتگی: واکسن لارن کتراک به صورت قطره چشمی و آبله به صورت تزریق زیر بال استفاده می‌شود.
• در روز 120م: واکسن سه‌گانه فرانسوی طیور حاوی EDS تزریق می‌شود.
• در سن 16 هفتگی مرغ‌ها: واکسن آنسفالومیلیت به زیر بال‌های پرنده تزریق می‌شود.

این واکسن‌ها برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌های مختلف در مرغ بومی و توسط مرغداران به دقت و با رعایت نکات فنی مناسب تزریق می‌شوند.

چه دلایلی باعث عدم موفقیت واکسیناسیون مرغ بومی می‌شود؟

عدم موفقیت واکسیناسیون مرغ بومی می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیوفتد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. عدم کیفیت در واکسن: واکسن‌های نامناسب یا با کیفیت پایین ممکن است عملکرد ناقصی داشته باشند. این موضوع ممکن است به علت تولید نادرست، حمل و نقل نادرست یا ذخیره سازی نامناسب واکسن باشد.
2. تجویز اشتباه واکسن: استفاده از واکسن‌های نامناسب یا تجویز نادرست آنها می‌تواند باعث عدم ایجاد مقاومت مورد نیاز در مرغ شود و واکسیناسیون ناکارآمدی را ایجاد کند.
3. انجام نشدن مراحل آماده‌سازی به صورت صحیح: مراحل آماده‌سازی واکسن و تزریق آن به مرغ باید به دقت انجام شود. عدم رعایت دقیق این مراحل می‌تواند باعث کاهش اثربخشی واکسن شود.
4. وجود استرس در جوجه‌ها و مرغ‌ها: استرس و فشارهای محیطی می‌توانند بر عملکرد سیستم ایمنی مرغ تأثیر منفی بگذارند و باعث کاهش تاثیر واکسن شوند. به طور خاص، استرس ناشی از حمل و نقل، دمای نامناسب محیط و شرایط زندگی نامناسب می‌تواند عملکرد واکسن را کاهش دهد.

برای اطمینان از موفقیت واکسیناسیون مرغ بومی، باید واکسن‌های با کیفیت و مطابق با استانداردهای لازم را انتخاب کرده و مراحل آماده‌سازی و تزریق را به دقت رعایت کنید.

نحوه واکسیناسیون مرغ بومی در هنگام بیماری‌های مختلف

واکسیناسیون مرغ بومی در برابر بیماری‌های مختلف به صورت زیر انجام می‌شود:

• بیماری نیوکاسل: برای واکسیناسیون مرغ بومی در برابر بیماری نیوکاسل، می‌توان از واکسن قطره چشمی لاسوتا یا B1 استفاده کرد. این واکسن معمولاً به صورت قطره چشمی در مدت زمان خاص به مرغ تزریق می‌شود.
• بیماری گامبورو: برای واکسیناسیون مرغ بومی در برابر بیماری گامبورو، یک دز از واکسن به عضله سینه مرغ تزریق می‌شود.
• بیماری انسفالومیلیت: واکسن‌های مختلفی برای واکسیناسیون مرغ بومی در برابر بیماری انسفالومیلیت وجود دارد، که بیشتر آنها به صورت آشامیدنی مصرف می‌شوند. مرغ در مراحل مختلف زندگی خود واکسینه می‌شود تا مقاومت مناسبی در برابر بیماری انسفالومیلیت داشته باشند.
• بیماری آبله: برای واکسیناسیون مرغ بومی در برابر بیماری آبله، تزریق واکسن در بال مرغ انجام می‌شود.

اهمیت رعایت دقیق نحوه و زمان واکسیناسیون مرغ بومی در برابر بیماری‌های مختلف بسیار بالاست و باید این فرآیند به صورت دقیق و با راهنمایی متخصصین دامپزشکی انجام شود.

آیا شرایط آب و هوایی در واکسیناسیون تاثیرگذار است؟

یکی از مهمترین نکاتی که می‌تواند در تزریق واکسن موثر باشد، شرایط آب و هوایی است. بسته به نوع آب و هوا و اقلیم منطقه که در آن مرغ پرورش می‌دهید، باید دستورالعمل‌های متفاوتی را برای تزریق واکسن در نظر بگیرید. نمی‌توان به هیچ وجه یک دستورالعمل واحد را برای برنامه واکسیناسیون مرغ در سراسر ایران ارائه داد. برای انجام بهترین واکسیناسیون مرغ بومی، توصیه می‌شود که به اصلی‌ترین منبع تعیین‌کننده واکسن‌های مورد نیاز مرغ در منطقه، یعنی اداره دامپزشکی، مراجعه کنید. با استعلام از این نهاد، می‌توانید با آرامش و اطمینان واکسیناسیون مرغ خود را انجام دهید.

جمع بندی

واکسیناسیون مرغ بومی به عنوان یک استراتژی حیاتی در حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌های طیور بسیار اهمیت دارد. با استفاده از واکسن‌های مخصوص و با رعایت دقیق زمان‌بندی و روش‌های تزریق، می‌توان به بهبود سلامت و کیفیت مرغ بومی و افزایش بازدهی مرغداری‌ها کمک کرد. از آنجایی که بیماری‌های طیور می‌توانند به صورت واگیر وارد مرغداری‌ها شده و خسارات اقتصادی بزرگی به همراه داشته باشند، واکسیناسیون مرغ بومی به عنوان یک روش پیشگیری موثر و اقتصادی در مقابله با این خطرات مطرح می‌شود. به هر حال، توصیه می‌شود که مرغداران با دقت و به‌صورت منظم واکسیناسیون مرغ بومی را انجام داده و از موارد فنی مرتبط با این فرآیند آگاهی داشته باشند.

در پایان اگر سوالی دارید، در قسمت نظرات بپرسید، ما به سوالات شما پاسخ خواهیم داد.